Flossenbürg rozwija się jako wioska robotnicza. Jednocześnie Flossenbürg wyłania się jako miejsce wycieczkowe. Po przejęciu władzy przez nazistów granit i zamek stają się głównymi atrakcjami miejscowości.

Praca kamieniarzy odzwierciedla stosunki społeczne w miejscowości i określa kulturę i obraz swych mieszkańców.

Wycieczkowicze odwiedzają Flossenbürg ze względu na ruiny średniowiecznego zamku. Pojawia się coraz więcej grup nacjonalistycznych i ludowych, które stylizują ruinę na twierdzę obronną przeciwko »Słowianom«.

Wraz z państwowymi programami budowlanymi nazistów wzrasta zapotrzebowanie na granit. Z tego względu właściciele kamieniołomów jak i robotnicy przychylnie patrzą na przejęcie władzy przez nazistów.

SS zamierza czerpać również ekonomiczne korzyści z pracy więźniów.

W należących do SS zakładach, więźniów wykorzystuje się celowo przy produkcji materiałów budowlanych. SS zakłada w tym celu coraz to nowe obozy i kieruje tam coraz więcej ludzi.

W latach 1936-1938 rozpoczyna się budowa nowych obozów koncentracyjnych. Powstają obozy w Sachsenhausen i Buchenwald. Względy ekonomiczne odgrywają dla SS coraz większą rolę w wyborze nowych miejsc pod obozy. Miejscowość Flossenbürg jest zachęcająca ze względu na złoża granitu.

Decyzja o założeniu obozu zapada w marcu 1938 roku. Pod koniec kwietnia przybywają pierwsze straże SS. Z obozu koncentracyjnego w Dachau przyjeżdża 3 maja pierwszy transport 100 więźniów do budowy obozu. Pod koniec roku w obozie znajduje się już 1500 więźniów.

Dwa lata od założenia obozu powstały jego główne budynki. Przedsiębiorstwo DESt (Niemieckie Zakłady Ziemno-Kamieniarskie), należące do organizacji SS, bezwzględnie wyzyskuje więźniów przy wydobyciu granitu. Od powstania obozu umiera do tego momentu ponad 300 więźniów.

Pierwsi więźniowie w obozie to Niemcy, ofiary aresztowań, tzw. »kryminaliści« i »aspołeczni«.

Pod koniec 1938 r. przybywają pierwsi więźniowie polityczni. Od wybuchu wojny Flossenbürg przekształca się w obóz dla więźniów ze wszystkich okupowanych krajów Europy. W 1940 r. rejestruje się pierwszego żydowskiego więźnia.

W tym momencie kończy się już pierwszy etap budowy obozu a w kamieniołomie podejmuje się prace wydobywcze. Ponad 2600 więźniów jest osadzonych w obozie, wzrasta śmiertelność. SS zleca budowę obozowego krematorium do likwidacji zwłok.

SS tworzy w obozie porządek terroru i przemocy. Próbuje również wykorzystywać dla swoich celów przeciwieństwa między więźniami o podłożu politycznym, narodowym, społecznym i kulturalnym.

W latach 1938-1945 internuje się w obozie koncentracyjnym Flossenbürg i w jego podobozach około 84.000 mężczyzn i 16.000 kobiet z przeszło 30 krajów.

Każdy więzień musi nosić ubranie więźnia z numerem i kolorowym trójkątem.

Z biegiem wojny warunki życiowe więźniów pogarszają się drastycznie. Liczba wypadków, chorych i zmarłych wzrasta. Coraz częściej wyznacznikiem szansy przeżycia stanowi przydatność do pracy więźnia. Od końca 1943 roku przybywają do Flossenbürga duże transporty. Obóz główny jest przepełniony. Wielu więźniów kieruje się do podobozów. Najważniejszym pytaniem więźnia staje się kwestia: »Jak przeżyję następny dzień?«

Dzień roboczy w kamieniołomie trwa 12 godzin z krótką przerwą na rozrzedzoną zupę. SS zmusza więźniów do chodzenia w kółko i jednoczesnego noszenia kamieni.

Tylko niewielu przeżywa komanda karne. Po zakończeniu pracy więźniowie muszą znosić zmarłych do obozu.

Kamieniołom obozu koncentracyjnego jest największym zakładem gospodarczym we Flossenbürgu: w połowie 1939 roku pracuje tutaj około 850 więźniów, liczba wzrasta do prawie 2000 w 1942 r. DESt zatrudnia 60 cywilnych pracowników w zakresie zarządzania, kamieniarzy, kierowców i przyuczających się do zawodu. Wielu z nich ma regularny kontakt z więźniami.

Reichsführer SS Heinrich Himmler przekształca SS w kompleksową organizację. Zadania SS sięgały od polityki osiedleńczej, przez »zwalczanie przeciwników«, aż do likwidacji członków »ras niższych«. SS dysponuje również własnym koncernem gospodarczym.

Związki »Totenkopfverbände« dzielą się w obozie koncentracyjnym na sztab komendantury i na jednostkę strażniczą »Wachsturmbann«. Dowódcą obozu jest komendant, który wraz z podlegającymi jemu działami decyduje o losie więźniów.

Jednostki SS są odpowiedzialne za nadzór nad więźniami.

W sztabie komendantury obozu koncentracyjnego Flossenbürg pracuje około 90 członków SS. Jednostki strażnicze liczą do wiosny 1940 roku około 300 strażników. Wraz z powiększeniem obozu ich liczebność wzrasta do 2500 mężczyzn i 500 kobiet w 1945 roku. Po wybuchu wojny wielu młodych ss-manów zaciąga się na front. Dowództwo SS zobowiązuje wobec tego starszych mężczyzn, żołnierzy sił powietrznych, członków innych narodowości, jaki i kobiety do pracy w obozach koncentracyjnych.

Większość członków SS obozu koncentracyjnego Flossenbürg za popełnione przestępstwa otrzymuje po wojnie zaledwie niskie kary.

Od 1942 r. zakłady regionalne, usługodawcy, jak i osoby prywatne składają do komendantury zapotrzebowanie na więźniów. Pod nadzorem i na określony czas więźniowie pracują w gospodarstwach rolnych i wykonują prace rzemieślnicze.

Od 1942 r. władze Niemiec nastawiają się na długą wojnę. W lutym 1942 roku SS zakłada Główny Urząd Gospodarczo-Administracyjny (WVHA). Ten centralny punkt zarządzania ma gwarantować wykorzystywanie więźniów tylko w przemyśle zbrojeniowym. Wiele zakładów przenosi swoje produkcje do obozów koncentracyjnych. W roku 1943 Flossenbürg staje się miejscem przemysłu zbrojeniowego. Na terenie kamieniołomu więźniowie muszą produkować i montować części do samolotu myśliwego Me 109.

Pod koniec wojny w zakładach Messerschmitta pracuje ponad 5000 więźniów. Prace w kamieniołomie zostają zawieszone.

Więźniowie obozów koncentracyjnych są ostatnią rezerwą do dyspozycji przemysłu zbrojeniowego. Ze względu na ciągłe przeludnienie pogarszają się warunki bytowe w obozie. Pod koniec 1943 roku więzionych jest ponad 3.300 więźniów. Rok później ich liczba wzrasta do 8.000. 28 lutego 1945 roku znajduje się we Flossenbürgu 14.824 więźniów.

Na skutek likwidacji obozów koncentracyjnych Auschwitz, Groß-Rosen i Płaszów deportuje się od 1942 r. do Flossenbürga tysiące żydowskich więźniów. Po zdławieniu Powstania Warszawskiego więzi się przeszło 3000 Polaków.

We Flossenbürgu nowych więźniów kieruje się do baraków kwarantanny. W każdym z tych baraków jest po 1500 osób. W przypadku przydzielenia do komanda pracy, więźniowie muszą pracować w zakładach Messerschmitta albo w jednym z nowo założonych podobozów. Niezdolnych do pracy SS odsyła do baraków 22 i 23 dla umierających. Choroby, głód i wycieńczenie przyczyniają się od zimy 1944 roku do szybko rosnącej śmiertelności wśród więźniów. W żadnym z okresów nie umiera tak dużo więźniów jak w ostatnim roku wojny.

23 kwietnia 1945 roku Armia Amerykańska przybywa do Flossenbürga. Znajduje tam 1500 ciężko chorych więźniów. Większość więźniów znajduje się w tym czasie w marszach śmierci. Ostatnich więźniów wojska alianckie wyzwalają dopiero 8 maja.

Poza tysiącami więźniów z dopiero zlikwidowanych obozów w Buchenwald i Groß-Rosen SS więzi we Flossenbürgu również »więźniów specjalnych«. Niektórych z nich celowo się zabija, jak na przykład księdza Dietricha Bonhoeffera.

Przed likwidacją obozu SS zaciera wszelkie ślady morderczej działalności. Od połowy kwietnia 1945 »ewakuuje« ponad 40000 więźniów z obozu głównego i z podobozów w kierunku południowym. Poprzez chaotyczne i ciągnące się dniami marsze śmierci i transporty w otwartych wagonach towarowych SS stara się uniemożliwić przejęcie więźniów przez aliantów. Niektórzy strażnicy mordują całe grupy więźniów. Niektórzy sami uciekają. W wielu miejscowościach porzuca się zwłoki. Wielu więźniów umiera nawet po wyzwoleniu w wyniku wycieńczenia i chorób.